Tekst źródłowy strony Muda

Muda jest to każda aktywność pochłaniająca zasoby bez tworzenia wartości dla klienta.  Jest to jedna z trzech typów strat (Muda, [[Mura]], [[Muri]]) zidentyfikowanych w [[Toyota Production System|Systemie Produkcyjnym Toyoty]]. W ramach ogólnej kategorii przydatne jest rozróżnienie pomiędzy ''muda’mi,'' których nie można natychmiast wyeliminować, i ''muda’mi'', które można szybko wyeliminować za pośrednictwem [[kaizen]].
[[Plik:Waste-269x300.png|centruj]]
Przykładem mudy pierwszego typu są np. prace nie dodające wartości, ale niezbędne do wykonania zadań w sposób jakościowy. Takie działania mogą polegać na testowaniu, planowaniu, raportowaniu itp. 

Przykładem mudy drugiego typu to wielokrotne ruchy produktów i zapasów pomiędzy etapami procesu wytwarzania i montażu. Te niepotrzebne kroki można szybko wyeliminować przy pomocy kaizen usprawniając stanowisko pracy lub skracając drogę pomiędzy stanowiskami np. przenosząc sprzęt produkcyjny i operatorów w inne miejsce pracy.

== Marnotrawstwa należy zidentyfikować w celu ich wyeliminowania ==
Dwie podstawowe formy marnotrawstw można podzielić na oczywiste i  ukryte.

Ukryte są często najbardziej niebezpiecznymi marnotrawstwami. Można je porównać do góry lodowej. Gdy stoisz na szczycie, powinieneś mieć świadomość, że pod powierzchnią ziemi kryje się większa część tej góry.

Najważniejsze kroki w walce z marnotrawstwami:

# Spraw, aby straty były widoczne.
# Bądź świadomy strat.
# Odpowiadaj za strat.
# Zmierz strat.
# Wyeliminuj lub zmniejsz ilość odpadów

Te proste kroki polegają na świadomości, dyskusji i odpowiedzialności, opierają się na analizie lub działaniu.

Po zidentyfikowaniu i zmierzeniu strat można znaleźć rozsądne kroki, które należy podjąć, aby je zwalczyć.

== 7 rodzajów marnotrawstwa ==
Wyeliminowanie marnotrawstwa jest kluczowe dla sukcesu każdej firmy. Muda może obniżyć rentowność, zwiększyć koszty klienta, obniżyć jakość, a nawet zadowolenie pracowników. Z tego powodu należy zidentyfikować czynności, które nie mają wartości dodanej i spróbować udoskonalić proces, w którym się pojawiają lub ostatecznie je wyeliminować.

Teoria Lean opisuje 7 głównych obszarów, w których można zidentyfikować działania Mudy.

=== '''Odpady nadprodukcji''' ===
Mając na uwadze, że odpady są czymś, za co klient nie jest skłonny zapłacić, łatwo zrozumieć, dlaczego nadprodukcja jest Mudą. Nadprodukcja oznacza, że przekraczasz wymagania klientów, co prowadzi do dodatkowych kosztów. W rzeczywistości nadprodukcja powoduje pojawienie się pozostałych 6 odpadów. Powodem jest to, że nadmiar produktów lub zadań wymaga dodatkowego transportu, nadmiernego ruchu, dłuższego czasu oczekiwania i tak dalej. 

Jak wyeliminować:

* Systemy produkcyjne typu “just-in-time” tworzą produkty w takim tempie, w jakim są potrzebne.
* Systemy ciągnące w produkcji mogą być wykorzystywane do dostosowywania produkcji do potrzeb.
* Bardziej dokładne prognozy sprzedaży mogą zredukować nadmiernie wysokie cele i przywrócić równowagę priorytetów produkcji.

=== '''Strata czasu (czekanie)''' ===
Jest to prawdopodobnie najłatwiejszy do rozpoznania odpad. Kiedy towary lub zadania nie są w ruchu, następuje strata czasu. Jest łatwy do zidentyfikowania, ponieważ stracony czas jest najbardziej oczywistą rzeczą, którą możesz wykryć. Na przykład towary oczekujące na dostarczenie, sprzęt czekający na naprawę lub dokument oczekujący na zatwierdzenie przez kierownictwo.

Jak wyeliminować:

* [[Mapowanie procesów]] i techniki BPMN umożliwiają kierownikom przeglądanie całego przepływu.
* Zwiększona komunikacja z dostawcami w celu zwalczania przestojów.
* Elastyczna siła robocza zdolna do przejmowania odpowiedzialności w różnych obszarach firmy.

=== '''Odpady transportowe''' ===
Ten rodzaj marnotrawstwa występuje, gdy przenosisz zasoby (materiały), a ruch ten nie dodaje wartości do produktu. Nadmierny ruch materiałów może być kosztowny dla Twojej firmy i spowodować pogorszenie jakości. Często transport może zmusić Cię do płacenia dodatkowo za czas, przestrzeń i maszyny.

Jak wyeliminować:

* Mapowanie przepływów transportowych w procesie produkcyjnym i dążenie do usprawnienia i standaryzacji tych wzorców.
* Zwiększona cyfryzacja lub redukcja formalności w celu zmniejszenia ruchu w procesach biznesowych

=== '''Nadmierne przetwarzanie (zbędna obróbka)''' ===
Tego rodzaju straty zwykle odzwierciedlają pracę, która nie przynosi dodatkowej wartości lub przynosi więcej wartości niż jest to wymagane. Takie rzeczy mogą dodawać do danego produktu dodatkowe funkcje, których nikt nie będzie używał, ale zwiększają koszty Twojej działalności. Na przykład, jeśli producent samochodów zdecyduje się umieścić ekran telewizora w tylnym bagażniku pojazdu, prawdopodobnie nikt go nie użyje ani nie znajdzie w nim wartości. Co więcej, będzie kosztować zasoby i zwiększy cenę końcową produktu za coś, za co klienci nie są skłonni zapłacić.

Jak wyeliminować:

* [[Mapowanie strumienia wartości|Analiza strumienia wartości]], nazywana również mapowaniem przepływu informacji.
* [[Schemat blokowy|Diagramy Waterfall]] pomagają mierzyć skumulowany efekt zmiennych sekwencyjnych.
* Usprawnienie standardowych procedur operacyjnych w celu zmniejszenia ogólnej objętości dokumentacji.

=== '''Zbędne zapasy''' ===
Nadmierna ilość zapasów jest często wynikiem posiadania przez firmę inwentarza “na wszelki wypadek”. W takich przypadkach firmy tworzą zapasy bezpieczeństwa w celu zaspokojenia nieoczekiwanego popytu, ochrony przed opóźnieniami w produkcji, niskiej jakości lub innych problemów. Jednak te nadmierne zapasy często nie spełniają potrzeb klienta i nie stanowią wartości dodanej. Zwiększają tylko koszty magazynowania i amortyzacji.

Jak wyeliminować:

* Walcz z marnotrawstwem [[Nadprodukcja|nadprodukcji]], jeśli uważa się ją za przyczynę.
* Ponowna ocena celów produkcyjnych w celu lepszego zaspokojenia popytu.
* Przeanalizuj wskaźniki produkcji wolnobieżnych zapasów o zmiennym popycie.

=== '''Odpady wynikające ze zbędnego ruchu''' ===
Tego rodzaju odpady obejmują ruchy pracowników (lub maszyn), które są skomplikowane i niepotrzebne. Mogą powodować obrażenia, wydłużony czas produkcji i tym podobne. Innymi słowy, należy robić wszystko, co jest konieczne, aby zorganizować proces, w którym pracownicy muszą zrobić jak najmniej, aby ukończyć swoją pracę.

Jak wyeliminować:

* Linie montażowe mogą minimalizować ruchy pracowników.
* Jasna kategoryzacja i dostępność potrzebnych narzędzi lub sprzętu.
* Skuteczne procedury szkoleniowe oraz łatwo dostępne i możliwe do zastosowania standardowe procedury operacyjne.

=== '''Odpady wynikające z wytwarzania wadliwych produktów''' ===
Wady produktu mogą wymagać przeróbek lub co gorsza mogą prowadzić do złomowania wytworu. Zwykle wadliwa praca powinna wrócić do ponownej produkcji, co kosztuje cenny czas. Ponadto w niektórych przypadkach przerabianie wadliwego produktu wiąże się z dodatkowym wykorzystaniem siły roboczej i narzędzi. 

Jak wyeliminować:

* Unikaj segmentowania kontroli jakości w działach. Kontrola jakości może zyskać holistyczną perspektywę.
* Użyj technik takich jak proces DMAIC i innych metodologii [[Six Sigma]], aby poradzić sobie z defektami.
* Upewnij się, że pracownicy są odpowiednio przeszkoleni, a zestandaryzowane procesy są odpowiednio przestrzegane.

== 7 rodzajów muda w różnych środowiskach ==
Muda może się różnić w zależności od firmy. W poniższych przykładach zobaczysz, jak poszczególne rodzaje odpadów mogą się różnić w zależności od obszarów funkcjonalnych.

=== 7 marnotrawstw w produkcji ===

# '''Transport''' – w produkcji może oznaczać niepotrzebne przenoszenie części i materiałów z jednego miejsca do drugiego.
# '''Zapasy''' – niedoręczone produkty lub części. Przeładowywanie sprzętem, który może być potrzebny gdzieś w przyszłości.
# '''Ruch''' – niepotrzebny ruch pracowników lub maszyn.
# '''Oczekiwanie''' – oczekiwanie na dostarczenie towaru.
# '''Nadprodukcja''' – zbyt wiele rzeczy wyprodukowanych “na wszelki wypadek”.
# '''Nadmierne przetwarzanie''' – poświęcanie dużej ilości czasu na dane zadanie. Dodanie funkcji, która nie przynosi wartości.
# '''Wady''' – uszkodzone części lub uszkodzone części, które wymagają naprawy.

=== 7 marnotrawstw w rozwoju oprogramowania ===

# '''Transport''' – zbyt częste przełączanie zadań, niezliczone przerwy ze strony współpracowników.
# '''Zapasy''' – niedostarczony kod lub niedoręczone funkcje.
# '''Ruch''' – niepotrzebne spotkania lub dodatkowy wysiłek w celu znalezienia informacji.
# '''Oczekiwanie''' – oczekiwanie na zakończenie testów, oczekiwanie na weryfikację kodu i tak dalej.
# '''Nadprodukcja''' – funkcje, których nikt nie użyje.
# '''Nadmierne przetwarzanie''' – niepotrzebne, złożone algorytmy rozwiązujące proste problemy.
# '''Wady''' – błędy.

=== 7 marnotrawstw w marketingu ===

# '''Transport''' – przełączanie zadań, przerwy, niepotrzebny długi lejek marketingowy.
# '''Zapasy''' – w pełni przygotowane kampanie marketingowe, które pozostają nieodebrane. Licencjonowane narzędzia, których nikt nie używa.
# '''Ruch''' – niepotrzebne spotkania, dodatkowy wysiłek, aby znaleźć informacje, uczestniczenie w wydarzeniach bez jasnego planu.
# '''Oczekiwanie''' – oczekiwanie na zgodę wyższego kierownictwa.
# '''Nadprodukcja''' – wykonywanie wielu różnych działań marketingowych bez posiadania jasnej wizji i strategii.
# '''Nadmierne przetwarzanie''' – generowanie niezliczonych raportów marketingowych ręcznie, podczas gdy mogą one być zautomatyzowane.
# '''Wady''' – niewłaściwa prezentacja marki, błędnie oznakowane materiały.

=== 7 marnotrawstw w zarządzaniu projektami ===

# '''Transport''' – przełączanie zadań, przerwy, niepotrzebny długi lejek marketingowy.
# '''Zapasy''' – zakupione narzędzia online, których zespoły rzadko używają, materiały biurowe przekraczające potrzeby.
# '''Ruch''' – źle skonstruowane obszary robocze i brak ścieżek organizacyjnych, zbyt wiele spotkań, dodatkowe wysiłki, aby znaleźć informacje i tak dalej.
# '''Oczekiwanie''' – oczekiwanie na zgodę wyższego kierownictwa.
# '''Nadprodukcja –''' wypełnienie niepotrzebnej dużej ilości dokumentów.
# '''Nadmierne przetwarzanie''' – wiele poziomów zatwierdzenia dla małych zadań.
# '''Wady''' – nieprawidłowe zbieranie danych.

To może być niekończąca się lista, a 7 strat Lean będzie różnić się w zależności od firmy. W niektórych teoriach można nawet znaleźć więcej typów Mudy oprócz tych siedmiu. Ważnym aspektem jest aby zacząć odkrywać wszystkie procesy w firmie i próbować znaleźć jak najwięcej marnotrawnych działań. 

== Narzędzia, których możesz użyć do walki z muda ==
W Lean można stosować różne narzędzia w celu identyfikacji i eliminacji marnotrawnych działań. Poprowadzą Cię przez proces pracy, który chcesz zbadać, i pokażą ci słabe punkty.

Prawdopodobnie najbardziej odpowiednim narzędziem do identyfikacji Mudy jest [[Gemba|Gemba walking]]. Jest to technika, która daje ci możliwość zobaczenia, gdzie dzieje się prawdziwa praca. W ten sposób możesz zaobserwować różne procesy w działaniu i zobaczyć, gdzie pojawiają się marnotrawstwa.

Inne narzędzia, których możesz użyć, to [[Metoda 5 Why|metoda 5 why]] i [[raport A3]]. Początkowo oba narzędzia są używane do analizy przyczyn źródłowych i rozwiązywania problemów. Są jednak bardziej przydatne, gdy trzeba wykryć odpady. Pierwsza to prosta metoda, która zawiera sekwencję pytań “dlaczego”, podczas gdy druga jest nieco bardziej skomplikowanym procesem, który zachęca do dzielenia się wiedzą organizacyjną. Obie pomogą Ci zbadać każdy duży lub mały proces  i znaleźć miejsce, w którym marnotrawstwa można wyeliminować lub zredukować.

== Zobacz też ==

* [[Zero odpadów|Zero Waste]] - Metoda zero odpadów

[[Kategoria:Zarządzanie produkcją]]
[[Kategoria:Zarządzanie jakością]]